Czy zaburzenia pamięci to zawsze Otępienie? Ocena przesiewowa zaburzeń poznawczych

Czym jest otępienie?

Otępienie nie jest chorobą, lecz zespołem objawów powodujących zaburzenia poznawcze i psychotyczne, zaburzenia zachowania oraz nastroju (ICD-10 2000). Przyczyn otępienia jest wiele, a zaburzenia poznawcze w niektórych przypadkach – takich jak guzy mózgu, neuroinfekcje, wodogłowie czy depresja – mogą być odwracalne. Rozpoznanie charakteru otępienia jest wieloetapowe i wymaga wspólnej pracy lekarza, neuropsychologa (psychologa) oraz neurologopedy. Pełna diagnostyka obejmuje badanie neurologiczne (psychiatryczne), psychologiczne, MRI bądź TK głowy oraz badanie krwi.
Nie zawsze obniżenie funkcjonowania poznawczego oznacza początek zespołu dementywnego, dlatego tak istotna staje się diagnostyka zgłaszanych zaburzeń. Tym, co może zwiastować początek otępienia, są łagodne zaburzenia poznawcze (ang. mild cognitive impairment – MCI). To stan, w którym dochodzi do osłabienia funkcji poznawczych, zazwyczaj pamięci. Zaburzenia te nie są jeszcze na tyle głębokie, by móc je określać mianem otępienia. Pacjenci zgłaszający się do neuropsychologa (neurologa) zazwyczaj deklarują takie problemy jak trudności z przypominaniem sobie nazw, gubienie słów oraz trudności z koncentracją uwagi. Jednak ich aktywność w zakresie podstawowych i złożonych czynności życiowych pozostaje zachowana.

Naturalny proces starzenia się

Pojęcie starości w znaczeniu medycznym to ogół zmian zachodzących w ciele człowieka w wieku podeszłym, czyli po 65. r.ż. [Szarota 2004]. Według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. WHO – World Health Organization) starość zaczyna się w momencie, gdy dochodzi do spadku zdolności przystosowania się w zakresie psychospołecznym i biologicznym. 
Pod uwagę brane jest także stopniowo narastające ograniczenie samodzielności i uzależnienie od otoczenia. Na jakość życia, a także na stan kognitywny, ma wpływ bardzo duża liczba czynników, takich jak wsparcie ze strony rodziny, obecność zaburzeń nastroju czy ogólne warunki życia. Dlatego też kwestia naturalnego starzenia się potrafi być bardzo indywidualna. Subiektywnie zgłaszane przez pacjenta obniżenie jakości życia jest wyraźnym sygnałem dla diagnosty, by dokładniej przyjrzeć się temu aspektowi i wziąć go pod uwagę w procesie diagnostycznym.