Wielka moc małego mięśnia - Jaki związek z komunikacją ma odruch strzemiączkowy?

Powiązanie rozwoju mowy i skutecznej komunikacji z prawidłową budową oraz funkcją narządu słuchu wydaje się oczywiste. Wiemy, że dobry słuch, ale też rozpoznawanie mowy ludzkiej, jej różnicowanie od innych dźwięków otoczenia, to niezbędne elementy rozwoju mowy werbalnej.

Uczymy się przez naśladowanie: opanowujemy mowę, słuchając najpierw tego, co i w jaki sposób mówią do nas nasi opiekunowie. Jednak przyswojenie języka i komunikowanie uwarunkowane są nie tylko percepcją słuchową, ale także nakładającymi się na siebie i wzajemnie na siebie oddziałującymi czynnikami psychospołecznymi oraz biologicznymi. Biologiczne uwarunkowania języka i zachowań językowych wskazują, że słuch (słyszenie, słuchanie) odgrywa istotną rolę w układzie percepcyjnym i realizacyjnym mowy (Grabias 2012, s. 36–39). Komponentę powiązaną bezpośrednio lub pośrednio (przez nerw błędny) z narządem słuchu odnajdziemy na każdym poziomie kompetencji ważnych w diagnozie i terapii logopedycznej: intencji i emocji odczytanych z intonacji, tembru, wysokości i tonu głosu, prawidłowej wymowy w powiązaniu ze słuchem fonematycznym, rozumienia mowy, uwagi słuchowej i przetwarzania słuchowego (Grabias 2012 r., s. 64-68). Badania koncentrujące się na rozpoznawaniu mowy przez system słuchowy pozwalają przewidywać rozwój różnych umiejętności u dzieci: w tym umiejętności językowych, umiejętności czytania i pisania, zdolności poznawczych, a nawet sprawności społecznych oraz kulturowych.

Aktualne poglądy na temat anatomii i funkcji mięśni śródusznych skłaniają, by przyjrzeć się im bliżej, ponieważ ich rola nie ogranicza się tylko do odbierania fal dźwiękowych. W jamie bębenkowej ludzkiego ucha znajdują się dwa mięśnie – mięsień strzemiączkowy, przymocowany do strzemiączka, oraz mięsień napinacz błony bębenkowej, przymocowany do młoteczka. Mięsień strzemiączkowy – jeden z mięśni śródusznych – jest najmniejszym poprzecznie prążkowanym mięśniem w ludzkim ciele, gdyż mającym długość zaledwie 6,3 mm. Inne mięśnie tego typu to np.: mięsień sercowy czy mięśnie mimiczne. Są one unerwione przez gałęzie zminimalizowanego nerwu błędnego, który – będąc częścią autonomicznego układu nerwowego – jest istotnym sygnalizatorem i regulatorem naszej gotowości komunikacyjnej (por. Porges 2020).

Podobieństwa strukturalne i funkcjonalne między mięśniami ucha środkowego, mięśniem sercowym, mięśniami krtani i mięśniami mimicznymi twarzy sprawiają, że wszystkie one będą wykazywać podobne reakcje fizjologiczne na te same neuroprzekaźniki uwalniające się w konkretnych sytuacjach: adrenalina i kortyzol wywołają ich napięcie, endorfiny, oksytocyna sprawią, że ich to...