Trudne samogłoski nosowe

Kłopoty z nosówkami

Najczęściej występujące problemy dotyczą realizacji samogłosek nosowych. Zjawisko to uwidacznia się szczególnie podczas odczytywania tekstów ćwiczeń. Warto wiedzieć, że wśród języków słowiańskich jedynie język polski zachował rezonans nosowy wśród samogłosek. Już sam ten fakt wydaje się wystarczającym powodem, aby dbać o ich właściwą i staranną wymowę. Tymczasem, kiedy słuchamy radia czy oglądamy telewizję, w wypowiedziach wielu osób, niestety także tych, które powinny być wzorem dla innych (dziennikarze, aktorzy), słyszymy niezgodne z ortofonią warianty realizacji głosek nosowych. Obserwuje się także liczne różnice dialektowo-gwarowe oraz indywidualne. Samogłoski nosowe, jak niewiele innych, są realizowane dość rozmaicie przez różne grupy Polaków, a nawet odmiennie przez różne osoby w tej samej grupie.

Wymowa samogłosek nosowych w polszczyźnie

Cechą polskich nosówek jest asynchroniczność ich wymowy (w przeciwieństwie np. do synchronicznych nosówek w języku francuskim, gdzie nosowość zaczyna się od początku samogłoski). Głoski te są wymawiane dwutorowo: na początku pojawia się element ustny, a następnie, w drugiej fazie, na skutek obniżenia podniebienia miękkiego dochodzi do rezonansu nosowego.

Źródło: Broszkiewicz Barbara, Jarek Jerzy. Teatr szkolny. Głoski, sylaby, wyrazy, s. 56., Wydawnictwo Europa. Wrocław 2003.

W języku polskim wymowa samogłosek nosowych zależy także od sąsiedztwa innych głosek oraz miejsca w wymawianym wyrazie (śródgłos lub wygłos). Oznacza to najczęściej ich wymowę odmienną od zapisu literowego.

Jak zatem widzimy, samogłoski nosowe wyróżniają się dość wysokim poziomem trudności i skomplikowania. Przysparza to kłopotów szczególnie dzieciom uczącym się czytać i pisać. Czytając tekst na ocenę, często starają się one wymówić każdą głoskę dokładnie tak, jak jest zapisana w podręczniku. Dlatego tak ważne jest, aby nauczyciele nauczania zintegrowanego na etapie wprowadzania liter „ę”, „ą” zawsze wyjaśniali dzieciom, że poprawna ich wymowa podlega określonym zasadom. Równie ważne jest pilnowanie przestrzegania...