Społeczno-psychologiczne efekty kształcenia włączającego osób niesłyszących

Wprowadzenie

Jeśli chodzi o zróżnicowanie sytuacji i preferencji społecznych osób niesłyszących objętych kształceniem włączającym, nie ma prostych odpowiedzi i wyjaśnień. Po pierwsze, rewalidacja to długotrwały proces usprawniania z uwzględnieniem aspektów edukacyjnych. Po drugie, doświadczenie własnej niepełnosprawności w społeczeństwie bez tradycji życia z niepełnosprawnością stanowi nowość.

Badani byli pierwszymi w rodzinie osobami niepełnosprawnymi. Ani oni sami, ani ich rodzice nie dysponowali wiedzą o życiu w warunkach wyzwań, jakie niesie niepełnosprawność. Większość ludzi niepełnosprawnych i ich rodzin dopiero kształtowała siebie i swoje sposoby myślenia i działania – eksperymentując i tworząc prototypy rozwiązań sytuacyjnych i linii biograficznych, dokonywali wyborów dróg edukacji, leczenia, układania stosunków społecznych.

Głusi stanowią 10% ludzi niepełnosprawnych. Znaczna wada słuchu uniemożliwia im odbieranie mowy w formie dźwiękowej drogą naturalną. Pojawia się potrzeba percepcji głównie drogą wzrokową. Dużą pomocą służą urządzenia wzmacniające dźwięki, tzw. aparaty słuchowe. Najpoważniejszym następstwem głuchoty jest niemożność opanowania mowy ustnej w sposób naturalny, tj. przez naśladownictwo słyszanej mowy otoczenia. Trudności te sprawiają, że kształtuje się grupa „mniejszości językowej, posługującej się głównie językiem migowym”. Niesłyszący byli i są od lat uznawani za tzw. dobry materiał do włączania, a zarazem przez długi czas byli traktowani jako mniej wartościowi z uwagi na trudności w porozumiewaniu się.

Rewalidacyjno-edukacyjna wartość dodana w perspektywie biografii niesłyszących absolwentów szkół masowych

Badania zainicjowane w 2000 r. trwają do dziś. Przeanalizowano losy 50 osób niesłyszących dotkniętych wrodzoną lub wcześnie nabytą głuchotą. Osoby te miały za sobą styczności ze szkołami zarówno masowymi, jak i specjalnymi. Przedstawiono dwie ze zgromadzonych biografii – te, które uznano za najbardziej reprezentatyw...