Rozwijanie kompetencji komunikacyjnych dziecka z niepełnosprawnością wzroku – podejście interdyscyplinarne z uwzględnieniem Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia

Szczególnie poważne trudności dotyczą komunikacji – zarówno w odbiorze informacji o otoczeniu, jak i w korzystaniu z materiałów wizualnych. Dzieci z niepełnosprawnością wzroku mają ograniczony dostęp do ważnych danych wizualnych, takich jak mimika, gesty czy kontakt wzrokowy, co znacznie opóźnia rozwój mowy oraz kompetencji komunikacyjnych kluczowych dla prawidłowego funkcjonowania społecznego. Dodatkowo pojawiają się trudności w orientacji przestrzennej, samodzielnym poruszaniu się, wykonywaniu codziennych czynności oraz realizacji zadań wymagających precyzyjnego spostrzegania (Perez-Pereira 2006).
Skuteczne wspieranie rozwoju dzieci niewidomych i słabowidzących wymaga trafnej diagnozy ich sytuacji rozwojowej, zgodnie z założeniami Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (International Classification of Functioning, Disability and Health, ICF). Ocenie powinien podlegać nie tylko stopień uszkodzenia wzroku, lecz przede wszystkim jego wpływ na funkcjonowanie dziecka w kontekście czynników środowiskowych oraz indywidualnych zasobów. Z punktu widzenia logopedy szczególne znaczenie mają kategorie klasyfikacyjne odnoszące się do odbioru komunikatów, mowy ekspresyjnej, prowadzenia rozmów i nawiązywania kontaktów społecznych. Stosowanie tych kategorii w codziennej praktyce umożliwia precyzyjne określenie obszarów wymagających wsparcia, dobór odpowiednich metod pracy oraz monitorowanie postępów dziecka.
Wczesna i całościowa identyfikacja potrzeb z uwzględnieniem Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia pozwala na planowanie skutecznych strategii kompensacyjnych, opartych na mechanizmach kompensacji sensorycznej i poznawczej oraz indywidualnie dostosowanym wsparciu. Dzięki temu możliwe jest minimalizowanie, a w niektórych przypadkach – przezwyciężenie ograniczeń wynikających z niepełnosprawności wzroku, i rozwinięcie pełnego potencjału dziecka w sferach  komunikacyjnej, poznawczej i społeczno-emocjonalnej (Knopik 2021).
Holistyczne podejście i współpraca z rodzicami oraz nauczycielami umożliwiają lepsze rozpoznanie potrzeb dziecka, skuteczniejsze planowanie działań terapeutycznych i monitorowanie postępów, co stwarza spójne i wspierające warunki prawidłowego rozwoju kompetencji komunikacyjnych. Wsparcie dorosłych jest kluczowe, ponieważ pozwala na przenoszenie efektów terapii do codziennego życia – zarówno w domu, jak 
i w środowisku edukacyjnym (Bruce 2002; Dale i in. 2019).
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie możliwych do zastosowania strategii logopedycznych, które skutecznie wspierają rozwój kompetencji komunikacyjnych dziecka z niepełnosprawnością wzroku, wpływając tym samym pozytywn...