Afazja1 to zjawisko opisywane na gruncie różnych dyscyplin naukowych. Większość badań nad objawami nabytych w wyniku schorzeń neurologicznych objawów zaburzeń językowych koncentruje się jednak na opisie procesu budowania wypowiedzi. Chorzy z afazją tracą sprawności związane z użyciem języka (rozumieniem i tworzeniem wypowiedzi), nierzadko także zdolność do realizowania innych czynności wymagających sprawnego posługiwania się językiem (pisania, czytania, liczenia, określania czasu i przestrzeni), a przy tym miewają również różnego rodzaju problemy lokomocyjne i manualne (związane z porażeniem lub niedowładem kończyn), zaburzenia czucia i planowania ruchu, recepcji i percepcji bodźców wzrokowych i słuchowych oraz deficyty pamięci i uwagi, na które nakładają się różnorodne problemy natury psychicznej (m.in. depresja i apatia, obniżona kontrola własnych zachowań, mniejsze zainteresowanie otoczeniem czy wzmożona męczliwość). Ograniczenia chorego w dostępie do informacji, problemy w komunikacji z innymi oraz wiele następstw choroby neurologicznej bardzo często doprowadzają do niepełnosprawności i izolacji społecznej pacjentów. W literaturze przedmiotu brakuje pełnej wiedzy na temat swoistych zaburzeń rozumienia wypowiedzi mówionych i pisanych w przypadkach afazji.
Rozumienie wypowiedzi stało się istotnym problemem badawczym w logopedii. Wiadomo bowiem, że warunkiem skutecznej interakcji jest rozumienie komunikatów werbalnych i niewerbalnych, a czynność rozumienia ulega zaburzeniu w przypadku wielu zaburzeń mowy – zarówno u dzieci, jak i u dorosłych – nie tylko w wyniku afazji. Ocena rozumienia staje się zatem jednym z podstawowych celów diagnozy logopedycznej,
a w przypadku stwierdzenia zaburzeń tej czynności, usprawnianie jej staje się pierwszym, nadrzędnym celem terapii logopedycznej. Dotychczasowe opisy poszczególnych jednostek zaburzeń mowy eksponowały stan sprawności w mówieniu, przy dość pobieżnej ocenie czynności rozumienia. Istnieje zatem potrzeba prowadzenia badań dotyczących czynności rozumienia wypowiedzi, a co za tym idzie – uszczegółowiony opis poszczególnych jednostek zaburzeń mowy. W klasycznych podziałach zaburzeń afatycznych wyodrębnia się dwa typy afazji: sensoryczną i motoryczną, co zakłada rozłączność zaburzeń rozumienia i mówienia. Praktyka kliniczna dowodzi jednak, że trudności w rozumieniu wypowiedzi dotyczą wszystkich pacjentów z afazją, ale zakres i głębokość ty...
Rozumienie wypowiedzi mówionych i pisanych w afazji
Afazja, jako zaburzenie mowy w wyniku ogniskowych uszkodzeń mózgu w obrębie obszaru mowy (zwykle środkowej części lewej półkuli u osób praworęcznych), stała się istotnym problemem społecznym ze względu na coraz większą liczbę osób, których dotyczy. Problem rozumienia wypowiedzi w logopedii jest kategorią wciąż mało poznaną, chociaż dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych – nie tylko z afazją. Pojawia się zatem potrzeba pogłębionych badań przy użyciu ustrukturyzowanego narzędzia badawczego zawierającego wiele prób eksperymentalno-klinicznych. Praktyka logopedyczna oraz badania empiryczne dowodzą, że zaburzenia rozumienia, chociaż typowe dla pacjentów z afazją sensoryczną, występują także w przypadku osób, u których rozpoznano afazję motoryczną, co stało się celem niniejszego opracowania.