Praktyczne wskazówki komunikacji z osobami z zespołem Ushera

Wprowadzenie

Osoby, u których występuje jednoczesne uszkodzenie wzroku i słuchu, funkcjonują w bardzo specyficzny sposób. Utrudnienia dotyczą praktycznie każdej sfery życia, począwszy od komunikowania i poruszania się, poprzez dostęp do edukacji, kultury, informacji, aż po pracę zawodową i życie rodzinne. Ze względu na złożoną niepełnosprawność nie ma możliwości pełnej kompensacji zmysłów.

„Głuchoślepota nie jest sumą, lecz wypadkową współwystępującego uszkodzenia wzroku i słuchu, na skutek którego powstaje inny, specyficzny rodzaj niepełnosprawności. Jeśli na palecie z kolorami zmiesza się ze sobą kolory żółty i niebieski, otrzyma się kolor – zielony. Gdyby zapytać kogoś, co to za kolor, odpowie „zielony”, a nie, że są to „kolory żółty i niebieski”. Podobnie jest z głuchoślepotą, która stanowi odrębną niepełnosprawność, specyficzną kombinację uszkodzenia słuchu i wzroku” (Książek 2009). Procentowo niewielki odsetek osób głuchoniewidomych nie widzi i nie słyszy całkowicie. Zdecydowanie częściej jest to całkowita niepełnosprawność jednego ze zmysłów wraz z uszkodzeniem drugiego lub też częściowe uszkodzenie zarówno wzroku, jak i słuchu.

Specyfika zespołu Ushera

Poziom komunikowania się osób głuchoniewidomych zależy od wielu czynników. Należą do nich:

• stopień uszkodzenia zmysłów (czy są to osoby całkowicie niewidome, czy słabowidzące, niesłyszące czy słabosłyszące); istotnym elementem w procesie komunikacji jest informacja, który zmysł dominuje; pozwala to dobrać odpowiednie metody komunikacji,
• czas, w którym pojawiła się niepełnosprawność (czy istnieje od urodzenia, czy wystąpiła w późniejszym życiu); najczęściej osoby tracące sprawność zmysłów po 5. r.ż. mają już umiejętność dźwiękowego porozumiewania się z otoczeniem,
• rodzaj uszkodzenia (w zależność od rodzaju...