Normy wymawianiowe w diagnostyce opóźnionego rozwoju mowy

Temat numeru

Jednym z elementów diagnozy logopedycznej jest ocena realizacji dźwięków mowy. Postępowanie badawcze koncentruje się w tym wypadku na kryterium objawowym. Często wiąże się ono z pierwszym kontaktem logopedy z pacjentem.

Pozornie badanie wymowy wydaje się dość proste, ponieważ związane jest z oceną audytywną, którą prowadzi logopeda, podczas gdy np. przy kryterium przyczynowym należy uwzględnić weryfikację pewnych aspektów mogących mieć duże znaczenie dla terapii logopedycznej, również przez innych specjalistów – psychologów, lekarzy itd. Jednak istnieje kilka zagadnień, które mogą okazać się problematyczne już na etapie oceny wymowy dziecka przez logopedę. Przede wszystkim postępowanie to wymaga przyjęcia – bądź szerzej – znajomości ram czasowych, w których powinny pojawić się w realizacji dziecka określone fonemy. Wymaga nie tylko wiedzy dotyczącej ukończenia procesu akwizycji określonych głosek w mowie dziecka, lecz także względnie sprawnego określenia wieku, w jakim pojawiają się kamienie milowe w rozwoju mowy oraz określenia perspektywy dotyczącej tego, w jakim mniej więcej czasie, przy braku opanowania pewnych umiejętności artykulacyjnych, niezbędna jest diagnoza przeprowadzana pod kątem opóźnienia w rozwoju mowy.

POLECAMY

System samogłoskowy i spółgłoskowy w ontogenezie mowy a opóźnienie w nabywaniu kompetencji fonologicznej

Pierwszym ważnym zadaniem diagnosty jest przyjęcie określonej periodyzacji rozwoju mowy – w tym wypadku dotyczącej nabywania w procesie ontogenezy mowy umiejętności artykulacyjnych. W literaturze przedmiotu sam pierwszy rok życia dziecka jest klasyfikowany przez różnych badaczy w zróżnicowany sposób, z jednoczesnym założeniem nieco odmiennych ram czasowych dotyczących pojawiania się kolejnych umiejętności. 

Jedną z propozycji jest periodyzacja mowy zaproponowana przez Roberta E. Starka. W okresie do 14. m.ż. wyróżnił on pięć odrębnych okresów: etap fonacji odruchowej, głużenia, zabaw głosowych, gaworzenia reduplikowanego oraz gaworzenia niereduplikowanego. 

Pierwszy z wymienionych okresów dotyczy początkowych sześciu tygodni życia. Jak wspomniano, został on nazwany okresem fonacji odruchowej. Robert E. Stark opisuje w ten sposób rzeczywistość, w której przyczyną fonowanych przez noworodka, a później niemowlę dźwięków jest zachowanie odruchowe. Niektórzy autorzy nazywają ten czas okresem płaczu bądź krzyku. Mimo że część z tych sygnałów wynika z naturalnych potrzeb, takich jak głód, ból itd., w okresie fonacji odruchowej trudno jest różnicować nadawane dźwięki i powiązać powstałe sygnały z ich przyczyną. W tym kontekście można zauważyć, iż pierwszym sygnałem, w którego przypadku diagnosta ma pewność zachowania noszącego znamiona celowego w wypadku komunikacji, nie jest sygnał dźwiękowy. Pierwszym tego rodzaju sygnałem pozwalającym na w miarę jednoznaczną ocenę samopoczucia niemowlęcia oraz na jasnoś...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań magazynu "Forum Logopedy"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
  • ...i wiele więcej!

Dołącz do 5000 + czytelników, którzy nieustannie pogłębiają swoją wiedzę z zakresu pracy z podopiecznym z zaburzeniami mowy.

Otrzymuj co 2 miesiące sprawdzone narzędzia do pracy dla logopedów i neurologopedów. Rozszerzaj swój warsztat pracy z podopiecznym z różnorodnymi zaburzeniami mowy.

700 artykułów online
11 lat doświadczenia
Dostęp online i offline
70 numerów archiwalnych
5 filmów szkoleniowych
50 autorów – specjalistów
Forum Logopedy • Prenumerata już od 399 zł/rok

Przypisy

    Dr n. hum. w zakresie językoznawstwa, logopeda, adiunkt w Katedrze Logopedii Uniwersytetu Gdańskiego; w latach 2009–2015 adiunkt w Zakładzie Pedagogiki Specjalnej i Logopedii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Przewodnicząca Kujawsko-Pomorskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Logopedycznego. Jako logopeda pracuje od 1996 r.; specjalizuje się w zakresie emisji i higieny głosu oraz wczesnej interwencji logopedycznej. Prowadzi terapię logopedyczną dzieci z zaburzeniami mowy, pracuje również z dorosłymi z zaburzeniami głosu. Autorka publikacji z zakresu logopedii i lingwistyki, w tym monografii Higiena i emisja głosu mówionego.
    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI