Metodologia, metodyka, metody logopedii. W czym metodyka pomaga logopedzie praktykowi?

Logopedia jako stosunkowo młoda nauka jest jeszcze w trakcie ustanawiania metodologii. Pojawia się coraz więcej publikacji z tej dziedziny, ale dla praktyków logopedów terminologia metodologiczna brzmi obco (por. Gunia, Lechta 2011, Banaszkiewicz 2015). Terminy metodologia i metodyka bywają utożsamiane (por. https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/metoda-metodyka-metodologia;7632.html), jednak ich znaczenie nie do końca się pokrywa.
W pracy logopedy praktyka niezwykle istotne są zasady prowadzenia diagnozy i terapii, dzięki którym terapia staje się skuteczna. Zbiór tych zasad opisuje metodyka. Poniższy tekst porządkuje terminy: metodologia, metodyka i metoda, odnosząc je do logopedii, a także przypomina podstawowe metody terapii logopedycznej. Dzięki temu odbiorcy publikacji logopedycznych łatwiej będzie poruszać się po specjalistycznej literaturze i udoskonalać swój warsztat pracy.

Metodologia i metodyka logopedii

W Nowym słowniku poprawnej polszczyzny (2000) czytamy, że metodologia to: 

• «nauka o metodach badań naukowych, o skutecznych sposobach dociekania ich wartości poznawczej»,
• «sposób wykonywania jakichś prac umysłowych».

„Ogólnie można powiedzieć, że metodologia logopedii to nauka o metodach działalności naukowej w ramach logopedii i stosowanych w logopedii procedurach badawczych (por. hasło «metodologia» [w:] A-Z. Encyklopedia PWN, 2012). Natomiast metodologia badań logopedycznych to nauka o zasadach i sposobach postępowania badawczego zalecanych i stosowanych w logopedii. Zasadami nazywa się pewne najogólniejsze zalecenia mające na celu ułatwienie skutecznego przeprowadzenia badań. Sposoby postępowania badawczego (metody i techniki) to zaś procedury, strategie gromadzenia i opracowania wyników badań (materiału badawczego) (por. Łobocki 2003)” (Banaszkiewicz 2015, s. 371).
Wynika z tego, że zagadnienia w ramach metodologii logopedii będą potrzebne podczas prowadzenia badań naukowych dotyczących logopedii. Warto dodać, że prace dyplomowe – magisterskie, licencjackie i podyplomowe – również tworzone są na podstawie metodologii.
Metodyka logopedii jest tworzona na podstawie wyników prac naukowych i obejmuje zasady postępowania, wytyczne dla praktyków, osób bezpośrednio zaangażowanych w działania logopedyczne, zarówno w diagnozę, terapię, jak i profilaktykę.
Metodyka to „zbiór zasad dotyczących sposobów wykonywania jakiejś pracy lub trybu postępowania prowadzącego do określonego celu” (Słownik języka polskiego PWN 1999, s. 137).
Można zatem stwierdzić, że metodyka logopedii to zbiór zasad, metod i technik wykorzystywanych w terapii logopedycznej. Metodyka logopedii – a właściwie metodyk logopedii (specjalista w zakresie metodyki) – zajmuje się poszukiwaniem efektywnych sposobów logoterapii poprzez analizę celów, treści, metod oraz środków i form organizacyjnych. Opiera się przy tym na treściach teoretycznych logopedii (metodologii) i doświadczeniu praktyków.