Kształtowanie kompetencji językowej i komunikacyjnej dzieci z autyzmem z wykorzystaniem metody krakowskiej

Założenia

Jednym z osiowych objawów autyzmu (F 84.0 według ICD-10, wciąż obowiązującego w Polsce) jest deficyt języka, manifestujący się w różny sposób i z różnym nasileniem. Opierając się na kryteriach diagnostycznych, u dzieci z autyzmem możemy rozpoznać1 jakościowe nieprawidłowości w porozumiewaniu się, manifestujące się w co najmniej jednym z następujących obszarów:

• opóźnienie lub całkowity brak rozwoju języka mówionego, które nie wiążą się z próbą kompensowania za pomocą gestów lub mimiki jako alternatywnego sposobu porozumiewania się (często poprzedzane przez brak komunikatywnego gaworzenia),
• względny niedostatek inicjatyw i wytrwałości w podejmowaniu wymiany konwersacyjnej (na jakimkolwiek występującym poziomie umiejętności językowych), w której zachodzą zwrotne reakcje na komunikaty innej osoby,
• stereotypowe i powtarzające się, idiosynkratyczne wykorzystywanie słów i wyrażeń,
• brak spontanicznej różnorodności zabawy w udawanie („na niby”) lub zabawy naśladującej role społeczne.
   

Tak przedstawione obszary zaburzeń w praktyce będą przybierały różną postać w zależności od wieku dziecka i ewentualnych zaburzeń towarzyszących. Z pozoru niezrozumiałe może się wydawać umieszczenie dysfunkcji zabawy w zbiorze kryteriów odnoszących się do nieprawidłowości w porozumiewaniu się, jednakże umiejętność zabawy wykraczająca poza manipulację i poznanie sensoryczne zależna jest od poziomu rozwoju języka. 
Oczywistym obszarem trudności dla dzieci z autyzmem jest funkcjonowanie społeczne. Klasyfikacja diagnostyczna przedstawia je jako jakościowe nieprawidłowości wzajemnych interakcji społecznych, manifestujące się w co najmniej dwóch z następujących obszarów:

• niedostateczne wykorzystywanie kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postawy ciała i gestów do odpowiedniego regulowania interakcji społecznych,
• niedostateczny (adekwatnie do wieku umysłowego i mimo licznych okazji) rozwój związków rówieśniczych, obejmujących wzajemne współdzielenie zainteresowań, aktywności i emocji,
• brak odwzaje...