Dyslalie obwodowe jako zaburzenia najczęściej występujące u dzieci, młodzieży i dorosłych

Temat numeru

Czy wiek pacjentów ma wpływ na typ dyslalii? Na co należy zwracać uwagę w procesie diagnozy? Z jakiego powodu trudno zdiagnozować dyslalię u małych dzieci?

Co to jest dyslalia?


Dyslalia to termin w literaturze logopedycznej mający wiele definicji, jednak najczęściej używa się go w odniesieniu do zaburzeń artykulacji. Pomimo prób ujednolicenia znaczenia tego terminu we współczesnej terminologii nie ma jednego spójnego i jednolitego opisu. Interesujące ujęcia tego terminu pojawiły się pod koniec ubiegłego wieku, zaproponowane przez Halinę Mierzejewską i Danutę Emilutę-Rozyę (1994, 1997), a następnie – kontynuowane w publikacjach Emiluty-Rozyi (2008, 2012, 2013). Badaczka definiuje dyslalię obwodową jako zaburzenie artykulacyjne (zakłócenie w realizacji dźwięków mowy). Zaznacza, że u badanej osoby występuje prawidłowe rozumienie i tworzenie wypowiedzi słownych, natomiast trudności dotyczą tylko produkowania jednostek elementarnych systemu językowego, a pozostałe struktury systemu są opanowane (Emiluta-Rozya 2013, s. 8). Z tej koncepcji wywodzi się ujęcie dyslalii, zaproponowane przez autorki zajmujące się tą problematyką w swoich badaniach. Wśród tych badaczy można wymienić: Barbarę Ostapiuk (2013a i b), Lilianę Konopską (2006, 2015), Danutę Plutę-Wojciechowską (2015, 2017), a także autorkę tego tekstu, Ewę Jeżewską-Krasnodębską (2011, 2015, 2017, 2019).Termin dyslalia w swojej praktyce i publikacjach definiuję w rozumieniu zaproponowanym przez H. Mierzejewską i D. Emilutę-Rozyę (1997). Dyslalia jest zakłóceniem realizacji dźwięków mowy, innymi słowy – jest zaburzeniem realizacji fonemów. Ta nieprawidłowość może stanowić odrębną formę zaburzenia mowy (postać diagnozy logopedycznej) lub występować w niemal każdej formie zaburzenia mowy jako jeden z objawów.

POLECAMY

Formy dyslalii


Jeśli dyslalia przyjmuje postać formy zaburzenia mowy, to jest to zaburzenie „jednoobjawowe”, dotyczące tylko realizacji fonemów. Jej patomechanizm jest wówczas obwodowy i możemy wyróżnić za autorkami zestawienia form zaburzeń mowy, H. Mierzejewską i D. Emilutą-Rozyą (1997), następujące formy występujących zaburzeń: dyslalię anatomiczną (dysglosję), dyslalię funkcjonalną i dyslalię słuchową. W 2008 r. D. Emiluta-Rozya dodała do tych form jeszcze dyslalię środowiskową. O dyslalii anatomicznej mówimy w sytuacji, gdy zaburzenia realizacji fonemów są spowodowane zmianami anatomicznymi w budowie aparatu artykulacyjnego (np. wadami zgryzu, ankyloglosją, rozszczepami warg i podniebienia), które ograniczają lub uniemożliwiają wykonanie odpowiednich ruchów artykulacyjnych. W myśl tej koncepcji dyslalia słuchowa jest skutkiem wady budowy lub funkcjonowania narządu słuchu, ale odnosi się tylko do takiej sytuacji, w której konsekwencją jest niedosłuch powodujący zaburzenia dźwięków mowy, natomiast inne struktury językowe są zaburzone. O dyslalii funkcjonalnej D. Emiluta-Rozya pr...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań magazynu "Forum Logopedy"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
  • ...i wiele więcej!

Dołącz do 5000 + czytelników, którzy nieustannie pogłębiają swoją wiedzę z zakresu pracy z podopiecznym z zaburzeniami mowy.

Otrzymuj co 2 miesiące sprawdzone narzędzia do pracy dla logopedów i neurologopedów. Rozszerzaj swój warsztat pracy z podopiecznym z różnorodnymi zaburzeniami mowy.

700 artykułów online
11 lat doświadczenia
Dostęp online i offline
70 numerów archiwalnych
5 filmów szkoleniowych
50 autorów – specjalistów
Forum Logopedy • Prenumerata już od 399 zł/rok

Przypisy

    Dr n. hum., neurologopeda, pedagog specjalny, neuroterapeuta Biofeedback, specjalista w zakresie zaburzeń komunikacji w mowie i piśmie u dzieci i dorosłych. Prowadzi zajęcia na studiach logopedycznych i liczne szkolenia dla logopedów. Wieloletni kierownik Studiów Logopedycznych i Neurologopedycznych w Wyższej Szkole Pedagogicznej im. J. Korczaka i Uczelni Łazarskiego w Warszawie. Autorka kilkudziesięciu artykułów z zakresu logopedii, dwóch monografii: ,,Przyczyny zaburzeń artykulacji zlokalizowane w układzie obwodowym” oraz ,,Zaburzenia artykulacji u dzieci rozpoczynających naukę szkolną". Założycielka i opiekun merytoryczny Centrum Terapii Dziecka w Warszawie i Otwocku, ekspert w zakresie logopedii i pedagogiki specjalnej w MEN. W praktyce zawodowej specjalizuje się w diagnozie i terapii różnych zaburzeń mowy u dzieci i dorosłych, szczególnie w zakresie wczesnej interwencji logopedycznej, profilaktyki logopedycznej, opóźnienia rozwoju mowy, zaburzeń pochodzenia korowego oraz dyslalii.
    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI