Dysfagia poudarowa

Etiopatologia

Dysfagia neurogenna dotyczy zazwyczaj oralnej i gardłowej fazy połykania. Zaburzenia połykania należy jednak rozpatrywać również w kontekście przyjmowania pokarmów, gryzienia, żucia i przygotowania kęsa pokarmowego (faza preoralna). Poudarowe dysfunkcje połykania dotyczą dużej grupy chorych: w ostrej fazie udaru 65–78%, w fazie chronicznej ok. 25%.
Zaburzenia wiążą się z niesprawnością w różnych obszarach:

• stan świadomości,
• zaburzenia ruchowe,
• zaburzenia czucia,
• zniesienie (osłabienie czy opóźnienie) odruchowych reakcji,
• zaburzenia planowania działań ruchowych (apraksje),
• deficyty poznawcze (zaburzenia uwagi, zespół zaniedbywania, zaburzenia wykonawcze, agnozje).

Obraz dysfagii nie wiąże się bezpośrednio z rodzajem udaru, chociaż udary krwotoczne mają zazwyczaj bardziej gwałtowny przebieg. Seryjnie występujące udary lakunarne (drobne rozsiane podkorowe ogniska naczyniopochodne) mogą długo pozostać niezauważone, do czasu dezorganizacji sieci neuronalnej w danym obszarze – prowadzą do wystąpienia zespołu rzekomoopuszkowego z ciężką dysartrią i dysfagią.

Obraz kliniczny

Obraz kliniczny dysfagii zależy w głównej mierze od lokalizacji i rozległości lezji układu nerwowego. Objawy dysfagii można rozpatrywać ze względu na lokalizacje ogniska udarowego:

Pień mózgu: Najcięższe zaburzenia połykania obserwuje się po udarach pnia mózgu. Wiążą się one z ciężkimi niedowładami i (lub) zaburzeniami czucia w obrębie środkowego i górnego gardła (uszkodzenie jąder IX, X nn.cz.) oraz języka (XII n. cz.), często towarzyszy im zniesienie odruchu połykania.
W obrazie klinicznym mogą występować jedno- lub obustronne niedowłady podniebienia miękkiego, tylnej ściany gardła, mięśni zewnętrznych i wewnętrznych krtani, co znacznie upośledza przemieszczanie pokarmu do prz,ełyku oraz naraża drogi oddechowe na aspirację treścią pokarmową. Skutki udaru w obrębie dolnego
neuronu ruchowego z wybiórczym zajęciem jąder nerwów czaszkowych lub samych nerwów obserwuje się rzadko, częściej są to rozległe lezje o...