Anatomiczne i fizjologiczne uwarunkowania opóźnionego rozwoju mowy – oddychanie i fonacja

Opóźnienia rozwoju mowy – podziały

Opóźnienie rozwoju mowy obserwuje się na wszystkich płaszczyznach języka (fonetyczno-fonologicznej, morfologicznej, semantycznej, syntaktycznej i pragmatycznej). Opóźnienie może obejmować jedną, dwie lub więcej płaszczyzn językowych jednocześnie (bardzo często wszystkie). Zauważa się także różne nasilenie symptomów w aspekcie mowy czynnej i biernej. Opóźnienie rozwoju mowy objawia się w wieloraki sposób, a jego etiologii upatruje się w licznych czynnikach, dlatego zasadne wydaje się stanowisko badaczy mówiące o konieczności podziału opóźnionego rozwoju mowy, a także używania terminu opóźnienia rozwoju mowy, wskazującego na liczbę mnogą w tym zakresie (Grabias 1997, Jastrzębowska 2005, Pruszewicz 1992, Tarkowski, Jurkiewicz 1993). Jeżeli mowa dziecka rozwija się z opóźnieniem, a więc nienormatywnie, to mamy do czynienie z zakłóceniem rozwoju mowy, które może być symptomem poważnego zaburzenia rozwoju mowy czy rozwoju w ogóle. Z praktyki logopedycznej wynika również, że zdecydowana większość dzieci z opóźnieniem w rozwoju mowy w perspektywie czasu przejawia kolejne trudności rozwojowe, które możemy zaobserwować w nabywaniu różnych kompetencji językowych, ale również umiejętności poznawczych i społecznych. 

Grażyna Jastrzębowska podaje, że termin opóźnienie rozwoju mowy powinno się stosować u dzieci do 3. r.ż., u których nie można jednoznacznie stwierdzić przyczyny nieprawidłowego rozwoju mowy. Jeżeli opóźnienie obserwujemy u dzieci starszych lub znamy jego przyczynę, opóźnienie rozwoju mowy traktujemy jako objaw (Jastrzębowska 2005, s. 364).

Wielu teoretyków i praktyków, patrząc na podziały i definicje, wybiera te, które potrafi sobie najlepiej wytłumaczyć i które wydają się szczególnie bliskie w rozumieniu pracy z dzieckiem. 

W ICD-10 (Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych 2008) opóźnienie rozwoju mowy nie jest wyodrębnione jako osobna kategoria. Racjonalne wydaje się jednak, aby opóźnienie rozwoju mowy, które stwierdzamy bez dodatkowych innych zaburzeń, przypisać do następujących jednostek:

• F80 Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka.Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka. Zaburzenia charakteryzujące się upośledzeniem normalnych wzorców nabywania umiejętności językowych od wczesnych stadiów rozwoju. Stanów tych nie można bezpośrednio wiązać z zaburzeniami neurologicznymi, nieprawidłowościami mechanizmów mowy, zaburzeń sfery czuciowej, upośledzeniem umysłowym lub czynnikami środowiskowymi. Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka często pociągają za sobą problemy, takie jak: tr...