Znaczenie funkcji żucia pokarmów w rozwoju różnych kompetencji sfery oralnej u dzieci

Podczas żucia jedzenie jest rozdrabniane przez zęby i rozpuszczane przez ślinę. Smak i konsystencja są odczuwane podczas żucia. Zmysły smaku i powonienia pomagają w wyborze pokarmu, chronią m.in. przed spożyciem substancji toksycznych. Również wizualna informacja o produkcie jest kluczowa w wyborze i akceptacji produktów spożywczych, podczas gdy informacja słuchowa, uzyskana podczas żucia np. chrupiących produktów, dostarczy informacji o tym, czy produkt jest świeży, czy zepsuty.

Wpływ żywienia na funkcje oromotoryczne

Sposób żywienia dzieci wpływa na rozwój ich obszaru ustno-twarzowego, będącego m.in. biomechaniczną podstawą artykulacji, ale także warunkiem prawidłowego zgryzu, toru oddechowego, ogólnego wyglądu twarzy. Żucie pokarmów, jak podałam powyżej, nie jest tylko aktem obróbki jedzenia – odgrywa ono również ważną rolę w kształtowaniu ogólnej sprawności sfery oralnej. Kiedy dzieci żują, wzmacniają m.in. mięśnie jamy ustnej, żuchwy i języka. Mięśnie te są niezbędne do np. wyraźnego mówienia. Aby mięśnie mogły prawidłowo pracować, wymagane jest m.in. podawanie odpowiednich pokarmów. Współczesne badania (Maier 2011) coraz bardziej podkreślają znaczenie rodzaju podawanych pokarmów w kształtowaniu rozwoju mowy i funkcji artykulacyjnych dziecka. Mając na uwadze fakt dostępu do coraz bardziej przetworzonej żywności, która nie wymaga znacznej obróbki w jamie ustnej, zauważamy, że umiejętność żucia jest jednym z czynników kształtujących kompetencje sfery oralnej, w tym werbalne i artykulacyjne. 

Etapy rozwoju żucia

Rozwój podstaw umiejętności jedzenia rozpoczyna się w okresie prenatalnym, postępuje w niemowlęctwie i doskonali się w pierwszych latach dzieciństwa (Einspieler i in. 2008). Umiejętności sensomotoryczne jamy ustnej poprawiają się w ramach ogólnego rozwoju neurologicznego, który obejmuje m.in. nabywanie kontroli nad mięśniami, komunikację, artykulację, a także umiejętności psychospołeczne (Arvedson i in. 2020) oraz te związane z rodzajem przyjmowanego pożywienia. Noworodek rodzi się z imperatywem do przyjmowania pokarmu. Ssanie jest najwcześniejszym sposobem odżywiania (Booth 1994). Wczesne ssanie odżywcze obejmuje ruchy języka do przodu i do tyłu i jest wspomagane przez czynniki fizjologiczne i anatomiczne. Z kolei ssanie nieodżywcze obecne jest wcześniej, zaczyna pojawiać się w okolicach 17. tygodnia życia prenatalnego (obserwowane w łonie np. podczas ssania kciuka). Pod koniec pierwszego roku życia większość dzieci zaczyna jeść pokarmy stałe. Wprowadzenie pokarmów stałych niesie wiele korzystnych skutków dla rozwijającego się dziecka, w tym zwiększenie odczuwania sytości, zdrowe nawyki żywieniowe (Miles i Siega-Riz 2017; Taylor i in. 2015), zdrowie zębów, kości i mięśni żuchwy (Kawai i in. 2010; Huseynova 2023), a także ułatwia akceptację bardziej złożonych tekstur pokarmów (Dovey i in. 2008; Northstone in. 2001), w końcu wpływa na rozwój sprawności komunikacyjnych (Webber i in. 2021).

Przejście...