Rola poradni psychologiczno-pedagogicznej w diagnozie i terapii mutyzmu wybiórczego

Poradnia psychologiczno-pedagogiczna jest miejscem, w którym udzielane jest wsparcie dzieciom, rodzicom i nauczycielom. Placówki te od kilkudziesięciu lat pomagają dzieciom i młodzieży z różnymi problemami: trudnościami w nauce, problemach wychowawczych, całościowych zaburzeniach rozwoju, ADHD, trudnościach rodzinnych, kryzysach i wielu innych. Specjaliści pracujący w poradniach są osobami posiadającymi wysokie kwalifikacje, które są przez nich systematycznie podnoszone. W niemal każdej poradni znajdują się specjaliści od dysleksji, zespołu Aspergera, autyzmu, nadpobudliwości psychoruchowej, niepełnosprawności intelektualnej czy wad wymowy.

W przypadku mutyzmu wybiórczego pracownicy poradni często nadal nie wiedzą, jak skutecznie radzić sobie z tym zaburzeniem. Przyczyn tego faktu należy szukać już w programie studiów wyższych, gdzie mutyzm wybiórczy jest zaburzeniem najczęściej pomijanym. Wciąż brakuje również specjalistycznych szkoleń w tym zakresie. Często mutyzm wybiórczy jest również mylony z mutyzmem 
czy mutyzmem traumatycznym.

Rola poradni psychologiczno-pedagogicznej w diagnozie i terapii mutyzmu wybiórczego powinna być zdecydowanie większa. Poradnia jest najczęściej pierwszą instytucją, do której jest kierowane „podejrzane” dziecko i to najczęściej od niej zależy dalszy jego los. Dlatego właśnie w poradni powinni znajdować się specjaliści, którzy potrafiliby rozpoznać zaburzenie i zaplanować dziecku dalszą ścieżkę terapeutyczną.

Jak poradnie psychologiczno-pedagogiczne mogą pomóc dziecku z MW?

Po pierwsze – diagnoza

Zakładając, że specjalista (psycholog, logopeda lub pedagog) posiada już odpowiednią wiedzę na temat mutyzmu wybiórczego, może uczestniczyć w procesie diagnostycznym. Należy jednak pamiętać, że diagnozę formalną stawia wyłącznie lekarz psychiatra.

Chcąc dokonać wstępnego rozpoznania MW, w zależności od okoliczności i wieku dziecka będziemy korzystać z:

• obserwacji dziecka w przedszkolu lub szkole – takiej obserwacji może dokonać sam pracownik PPP lub możemy posłużyć się opinią na temat funkcjonowania dziecka, przygotowaną przez wychowawcę lub specjalistów zajmujących się dzieckiem,
• kwestionariusza MW: arkusza obserwacyjnego dziecka w wieku przedszkolnym 3–6 lat w kierunku mutyzmu wybiórczego dla nauczycieli (Pałac-Nożewska 2020),
• kwestionariusza MW+: arkusza obserwacji dziecka w wieku szkolnym 7+ w kierunku mutyzmu wybiórczego dla nauczycieli (Pałac-Nożewska 2020),
• kwestionariusza ustrukturyzowanego wywiadu w kierunku mutyzmu wybiórczego z rodzicem (Pałac-Nożewska 2020),
• schematu zwykłego wywiadu z rodzicem – anamneza,
• aktualnej mapy mowy,
• wszystkich wcześniejszych badań dziecka, opisów z konsultacji: psychologicznych, neurologicznych, terapeutów SI, pedagogicznych, lekarskich itp.,
• analizy wcześniejszej pracy terapeutycznej z dzieckiem, np.: w jakich terapiach dziecko brało udział, tzw. drabinek wykorzystywanych w pracy z dzieckiem w szkole lub poza domem, analizy czynników podtrzymujących itp.,
• zabaw diagnostycznych, rekwizytów lub zabawek pod kątem zainteresowań dziecka – niewymagających mówienia – jeśli dodatkowa diagnoza jest konieczna,
• badania psychologicznego (jeśli jest konieczne): przygotowania niewerbalnych skal diagnostycznych do diagnozy intelektu i projekcyjnych testów rysunkowych, a także innych metod diagnostycznych pomocnych w diagnozie różnicowej lub zaburzeń współwystępujących, n...