Rola logopedy w procesie diagnozy i terapii osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi z wykorzystaniem komunikacji wspomagającej i alternatywnej

Komunikacja jako podstawowe prawo człowieka

Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, ratyfikowana przez Polskę 6 września 2012 r., definiuje komunikację jako „języki, wyświetlanie tekstu, alfabet Braille’a, komunikację przez dotyk, dużą czcionkę, dostępne multimedia, jak i wszystkie sposoby, środki i formy komunikowania się na piśmie, przy pomocy słuchu, języka uproszczonego, lektora oraz formy wspomagające i alternatywne, w tym dostępną technologię informacyjno-komunikacyjną. »Język« obejmuje język mówiony i język migowy oraz inne formy przekazu niewerbalnego”.
Z kolei Karta praw komunikacyjnych (Eriskson, Romski, Sevcik i in. 2016) stwierdza, że „każdej osobie z niepełnosprawnością (niezależnie od rodzaju i stopnia) przysługują równe prawa do dostosowanej do jej potrzeb i możliwości komunikacji. Poza tym generalnym prawem istnieje szereg innych, które powinny być respektowane w trakcie codziennych interakcji domowych i terapeutycznych z osobą z niepełnosprawnością. By móc jak najpełniej uczestniczyć w interakcjach komunikacyjnych, każdej osobie przysługują następujące prawa:

• Prawo do interakcji społecznych, bliskości i budowania relacji. 
• Prawo do proszenia o osoby, czynności i przedmioty. 
• Prawo do wyrażania uczuć. 
• Prawo do bycia traktowanych z godnością, szacunkiem i uprzejmością. 
• Prawo do odmowy niechcianej osoby, aktywności, przedmiotu. 
• Prawo dostępu do interwencji i wsparcia w zakresie rozwijania komunikacji. 
• Prawo do informacji odnośnie planowanych czynności, zmian w planie i środowisku. 
• Prawo do dokonywania znaczących wyborów. 
• Prawo do jasnego, znaczącego, społecznie akceptowalnego i adekwatnego językowo narzędzia do komunikacji. 
• Prawo do kierowania komunikatów do osoby ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi i nie używania w rozmowie osoby trzeciej w jej obecności. 
• •Prawo do komentowania i dzielenia się opiniami. 
• Prawo do ciągłego dostępu do sprawnych pomocy komunikacyjnych (niskiej i/lub wysokiej technologii) 
• Prawo do znajomości przysługujących osobie praw, nawet jeśli któreś z nich nie może być w danej chwili realizowane. 
• Prawo do bycia informowaną o osobach i wydarzeniach w życiu. 
• Prawo do zadawania pytań i uzyskiwania na nie odpowiedzi. 
• Prawo do proszenia o uwagę i zabierania głosu. 
• Prawo do uczestniczenia w wydarzeniach społecznych wspierających uczestnictwo osoby jako pełnoprawnego partnera komunikacyjnego (w tym do kontaktu z rówieśnikami)” (https://www.facebook.com/FundacjagenerAACja/photos/ pb.100079021015899.-2207520000./858945758185376/?type=3). 
   

Realizacja opisanych praw jest możliwa tylko w sytuacji, gdy każdej osobie ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi zapewniony zostanie dostęp do języka wspomaganego w formie komunikacji wspomagającej i alternatywnej (AAC). Jaką rolę w tym procesie odgrywa logopeda i dlaczego temat komunikacji wspomagającej i alternatywnej dotyczy nas wszystkich?

Osoba ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi 

Do grupy osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (a więc osób wymagających wprowadzenia komunikacji wspomagającej i alternatywnej) zalicza się „osoby doświadczające trudności nie tylko w zakresie języka i komunikacj...