Postępowanie fizjoterapeutyczne u chorych po całkowitym usunięciu krtani

Fizjoterapia a leczenie nowotworów

Fizjoterapia od ponad 25 lat odgrywa istotną rolę w zmniejszaniu niekorzystnych skutków leczenia nowotworów i poprawia jakość życia pacjentów (Kwolek 2003).

Fizjoterapia jest ściśle dostosowana do okresu leczenia i aktualnego stanu pacjenta. Podczas całego procesu usprawniania należy przyjąć, że leczenie onkologiczne jest dla chorego ciężkim przeżyciem, wiąże się z poczuciem utraty własnej wartości i dużym lękiem przed samą operacją i przed jej następstwami. Bardzo istotna jest współpraca fizjoterapeuty z chorym na każdym etapie leczenia onkologicznego. Osoba prowadząca usprawnianie pełni funkcję psychoedukacyjną: odpowiada na wszelkie pytania chorego, poszukuje najlepszych rozwiązań terapeutycznych, zapewnia pacjentowi poczucie bezpieczeństwa i możliwość świadomego uczestnictwa w leczeniu.

Fizjoterapia w szpitalnym okresie pooperacyjnym

W okresie pooperacyjnym pacjent odczuwa dolegliwości związane z bólem, unieruchomieniem i ograniczeniem aktywności fizycznej. W ostatnich latach obserwuje się skrócenie tego etapu leczenia, dlatego bardzo ważne jest intensywne edukowanie chorego w zakresie nauki wykonywania ćwiczeń niezbędnych po wypisaniu ze szpitala.

Istotne jest nauczanie chorych postawy ciała umożliwiającej zabezpieczenie pola operacyjnego przed nadmiernym rozciąganiem. Służą temu: aktywizacja mięśni głębokich szyi, ćwiczenia stabilizacji, czucia głębokiego i reedukacja właściwej postawy. Prowadzi się je przez czynne wykonywanie retrakcji głowy (przesunięcie głowy z pozycji neutralnej w tył) i wykorzystanie technik PNF, z ang. Proprioceptive Neuromuscular Facilitation (Horst 2010, Lederman 2010, Lizak 2002).

Najczęściej wykorzystuje się technikę stabilizacji zwrotnej i rytmicznej – stymulowanie stabilnej, właściwej pozycji ciała. Pacjent po uzyskaniu poprawnej postawy ciała jest spychany statycznie bądź dynamicznie z pozycji równowagi przez dłonie fizjoterapeuty oparte na: głowie (fot. 1a), głowie i barkach (fot. 1b), głowie i tułowiu (fot. 1c). Prowokuje to naprzemienne skurcze izometryczne agonistów i antagonistów w obrębie tułowia, karku, szyi, ramion oraz kończyn górnych i dolnych.

Fotografia 1. Technika stabilizacji zwrotnej wykonywana z ustawieniem dłoni fizjoterapeuty na: głowie (a), głowie i barkach (b), głowie i tułowiu (c) chorego po zabiegu całkowitego usunięcia krtani

Ważnym elementem są ćwiczenia zabezpieczające pole operacyjne podczas wstawania z pozycji leżącej do siedzącej oraz przechodzenia z siedzenia do leżenia. Zaleca się chorym, aby podczas wstawania przytrzymywali dłonią głowę, wykonując ruch retrakcji (fot. 2a, 2b).

Fotografia 2 a, b. Sposoby zabezpieczenia pola operacyjnego u chorego po całkowitym usunięciu krtani podczas przechodzenia z pozycji leżącej do siedzącej

Terap...