Zaburzenia mowy u dzieci obejmują szerokie spektrum objawów polegających na nieprawidłowym bądź opóźnionym wykształceniu systemu komunikacyjnego dziecka lub na utracie wcześniej nabytych zdolności komunikacyjnych. Z punktu widzenia praktyki klinicznej wyróżnia się dwie podstawowe grupy zaburzeń komunikacji: zaburzenia językowe i zaburzenia mowy. Te pierwsze są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń rozwoju psychomotorycznego i mogą dotyczyć 5–10% dzieci (Richardson 1992). Wśród zaburzeń mowy wyróżnia się m.in. zaburzenia artykulacyjne, zaburzenia płynności (fluencja, jąkanie) i zaburzenia fonacji.
Część spośród zaburzeń mowy ma związek z nieprawidłowością rozwoju psychomotorycznego dziecka lub występowaniem chorób ośrodkowego układu nerwowego (OUN) – wrodzonych lub nabytych, np. neurodegeneracyjnych czy infekcyjnych. Diagnostyką i leczeniem tych chorób z reguły zajmuje się neurologia. Przyczyn innych typów zaburzeń można upatrywać w sferze rozwoju emocjonalnego lub we wpływie czynników środowiskowych, co z kolei należy do domeny analizy psychologicznej. Niektóre dysfunkcje w zakresie mowy (lub, w szerszym kontekście, komunikacji) są jednak spowodowane organicznymi uszkodzeniami mózgu, wywołanymi przez czynniki należące do zakresu działalności neurochirurgicznej. Ta grupa przyczyn obejmuje wady rozwojowe OUN, urazy czaszkowo-mózgowe i ich następstwa, choroby nowotworowe oraz naczyniowe OUN.
POLECAMY
Anatomiczne podłoże zaburzeń mowy
Zaburzenia mowy mogą wynikać z uszkodzenia rejonów mózgu odpowiedzialnych za funkcje komunikacyjne, tj. ośrodków mowy, ośrodków integracji czuciowo-ruchowej i dróg nerwowych z nimi związanych (Menon i in. 1993). Ośrodki mowy należą do tzw. kory mownej (ang. eloquent cortex). Do najważniejszych obszarów kory mózgu odpowiedzialnych za mowę należą: ośrodek ruchowy mowy (ang. motor speech area) oraz ośrodek czuciowy lub odbiorczy mowy (ang. sensory speech area, receptive speech area). Oba leżą w tzw. dominującej półkuli mózgu. Ośrodek ruchowy, znany jako pole Broki (od nazwiska Pierre’a Broca – francuskiego neurologa, który w 1861 r. empirycznie dowiódł jego istnienia), znajduje się w dolnej części płata czołowego (część trójkątna i wieczkowa zakrętu czołowego dolnego), podczas gdy ośrodek czuciowy (nazywany od nazwiska jego odkrywcy polem Wernickego) zajmuje tylną część zakrętu skroniowego górnego. Do ośrodków mownych należy również wiele rejonów kory mózgu odpowiedzialnych za podstawowe elementy przetwarzania kodu komunikacyjnego, takie jak wytwarzanie i rozróżnianie dźwięków, przypisywanie im znaczenia komunikacyjnego, umiejętność łączenia głosek w sylaby i słowa, budowanie zdań i nadawanie im ciągu logicznego, intonację itp. Szczegółowy rozkład tych ośrodków na powierzchni kory jest cechą indywidualną i zależną m.in. od zdolności językowych, wykazano bowiem, że istnieją osobne reprezentacje korowe dla języka ojczystego i języków obcych.
Prócz tego w procesie generowania i rozumienia mowy biorą również udział drogi nerwowe, łączące wyżej wspomniane ośrodki z cen...
Ten artykuł jest dostępny tylko dla zarejestrowanych użytkowników.
