Praca z pacjentem w podeszłym wieku po całkowitym usunięciu krtani - studium przypadku

Laryngektomia – zmiany i problemy po operacji całkowitego usunięcia krtani

Fizjologiczna rola krtani to nie tylko powstawanie głosu, ale także funkcja ochronna dolnych dróg oddechowych. W czasie połykania lub wymiotowania szpara głośni domyka się odruchowo, aby fragmenty pokarmu nie dostały się do dolnych dróg oddechowych. Jeśli w okolice przedsionka krtani dostanie się ciało obce, krtań również w ten sposób ochrania te drogi, dodatkowo towarzyszy temu odruch kaszlowy obronny. Zamknięcie głośni przez zwieracz fałdów przedsionkowych stabilizuje klatkę piersiową w czasie wzrostu ciśnienia wewnątrzbrzusznego, umożliwiając współpracę mięśni jamy brzusznej i klatki piersiowej w czasie defekacji, porodu czy podnoszenia ciężkiego przedmiotu¹.
Laryngektomia całkowita to radykalna metoda leczenia zaawansowanych zmian nowotworowych narządu głosu, która daje duże szanse na wyleczenie. Wycięcie całej krtani wiąże się jednak ze znacznym pogorszeniem jakości życia, wynikającym z utraty możliwości porozumiewania się dźwięcznym głosem. Innymi konsekwencjami laryngektomii są: skrócenie drogi oddechowej, upośledzenie odczuwania zapachów, osłabienie siły mięśni obręczy barkowej oraz problemy natury psychologicznej. Warto zaznaczyć, że laryngektomowani bardzo często popadają w stany depresyjne, które są spowodowane poczuciem stygmatyzacji związanym z widoczną na szyi tracheostomą oraz odmiennością mowy zastępczej².
Laryngectomia totalis ICD-10: C32 to zabieg laryngologiczny polegający na całkowitym wycięciu krtani. Jest to jedna z metod chirurgicznego leczenia raka krtani i raka gardła dolnego. Przed zabiegiem choremu jest wykonywana tracheotomia, a następnie przez otwór w tchawicy następuje intubacja. Zabieg polega na odcięciu krtani od góry od nasady języka i gardła oraz od dołu od tchawicy. Podczas laryngektomii całkowitej usuwa się także kość gnykową z przestrzenią przednagłośniową. Pozostawione ściany gardła dolnego zszywa się ze sobą, a do przełyku zakłada się sondę odżywczą w celu wygojenia gardła. Przez około 10–14 dni po operacji, przy braku powikłań, pacjent otrzymuje półpłynny pokarm tylko przez sondę. Pozostały kikut tchawicy na stałe zszywa się ze skórą szyi, tworząc przetokę zwaną „tracheostomią” lub „tracheostomą”³. Warto zaznaczyć, że rokowanie zależy od stopnia zaawansowania choroby. Może dochodzić do wznowy nowotworu, dlatego tak ważna jest stała obserwacja chorego.
Jak już wspomniano, etap pooperacyjny jest dla pacjenta trudnym czasem nauki i dostosowania się do nowych warunków anatomicznych. Usunięcie krtani skraca drogę oddechową. Powietrze przepływa bezpośrednio do tchawicy i do płuc. Nie jest ono oczyszczane i ogrzewane ani nawilżane w jamie nosowej, jamie ustnej i gardle. Jest kilkakrotnie chłodniejsze, suche i zanieczyszczone, co powoduje zwiększenie wydzieliny, która zasycha w płucach i utrudnia oddychanie. Dlatego ważne jest utrzymywanie odpowiedniej wilgotności w pomieszczeniach. Po operacji zmienia się również odruch kichania. Mimo że odczuwane jest swędzenie w nosie, kichanie odbywa się w formie kaszlu. Oczyszczanie nosa jest bardzo utrudnione, a chrapanie niemożliwe⁴.
Skutkiem całkowitego usunięcia krtani jest wyłączenie przepływu powietrza przez nos, dlatego p...