Postępowanie osteopatyczne u pacjentów z zaburzeniami połykania

Układ powięziowy jako ważny obszar diagnostyki i terapii osteopatycznej

Ważnym elementem w diagnostyce i terapii osteopatycznej zaburzeń połykania jest wzajemne oddziaływanie tkanek miękkich na szyi i karku, podstawie czaszki, dnie jamy ustnej oraz układu ruchu narządu żucia. Zaburzenie ruchomości i niefizjologiczne zwiększenie napięcia tego najbardziej złożonego kompleksu mięśniowo-powięziowego naszego ciała niesie za sobą zaburzenia we właściwym ustawieniu oraz funkcjonowaniu mięśni bezpośrednio związanych z aktem połykania. Znajomość funkcjonalnych połączeń oraz normalizacja ewentualnych zaburzeń ruchomości pomiędzy poszczególnymi mięśniami, warstwami powięzi, stawami kręgosłupa jest istotnym elementem terapii pacjentów z zaburzeniami połykania.
Ważną częścią narządu ruchu jest układ powięziowy, rozumiany jako słabo zorganizowana tkanka łączna. Jest on wszechobecny w ciele człowieka i obejmuje wszystkie układy i narządy. Poszczególne warstwy powięziowe dzięki swojej ciągłości pozwalają przenosić siły i napięcia przez całe ciało.
Przewlekłe przeciążenia, blizny, uszkodzenia tkankowe i złamania kostne powodują blokowanie ruchomości poszczególnych warstw powięzi i tkanek miękkich. Powstające tzw. zrosty tkankowe są źródłem zaburzeń w rozchodzeniu się sił i napięć w układzie mięśniowo-powięziowo-więzadłowym. To zmienia zakresy i jakość ruchów, na które działają powstałe restrykcje. Wywołują one także większe, niż to potrzebne, napięcie mięśniowe podczas wykonywania ograniczonych ruchów oraz podczas aktu połykania. Fizjoterapeuta czy osteopata, aby uzyskać pożądany efekt terapeutyczny w terapii dysfunkcji połykania, powinien oceniać całość narządu ruchu w aspekcie zaburzeń przenoszenia napięć tkankowych i ich restrykcji.

Funkcjonowanie struktur mięśniowo--powięziowych w obrębie szyi

Szczególnie istotna dla terapeuty jest wnikliwa znajomość struktur mięśniowo-powięziowych, ich wzajemnych biomechaniczno-czynnościowych relacji oraz połączeń w obrębie szyi. Ważną funkcję w akcie połykania pełnią struktury zawarte pomiędzy powięzią przedkręgową (blaszka głęboka powięzi szyi) a blaszką przedtchawiczą (środkową) powięzi szyi. Według Stecco i Stecco [2013] tzw. szyjna struktura cięgnowa, która formuje tę przestrzeń, składa się z mięśni łączących kość gnykową i mostek (przednia ściana), mięśni łopatkowo-gnykowych (odpowiedzialnych za napięcia skośnych) oraz mięśni mostkowo-obojczykowo-sutkowych (będących bocznym układem stabilizującym tę przestrzeń).
W przestrzeni przedniej szyi (trzewnej) można wyróżnić cztery pochewki powięziowe okrywające (investing fasciae):

• trzewną – obejmująca krtań wraz z tchawicą oraz gardłem i górną częścią przełyku,
• dwie naczyniowe –...