Diagnoza i terapia logopedyczna pacjenta z podśluzówkowym rozszczepem podniebienia

Anatomiczne uwarunkowania mowy w wadzie rozszczepowej

Klasyczny rozszczep wargi i (lub) podniebienia to brak ciągłości anatomicznej tkanek jamy ustnej i nosa. Obejmuje narządy, które są odpowiedzialne za tworzenie mowy: zarówno artykulacji, jak i rezonansu mowy. 
Za prawidłowy rezonans mowy odpowiada kompleks mięśni tworzących pierścień podniebienno-gardłowy. Są to mięśnie podniebienia miękkiego oraz mięśnie tylnej ściany gardła i bocznych ścian gardła. Mięśnie podniebienia to: dźwigacz podniebienia miękkiego, napinacz podniebienia miękkiego, mięsień podniebienno-gardłowy, mięsień podniebienno-językowy oraz mięsień języczka. Najistotniejszą rolę w zwarciu podniebienno-gardłowym odgrywa dźwigacz podniebienia miękkiego (Hortis-Dzierzbicka 2004). Jest on odpowiedzialny za tylno-górny ruch podniebienia podczas połykania, dmuchania, a przede wszystkim podczas mowy. Mięsień napinacz podniebienia miękkiego otwiera trąbkę słuchową. W zwarciu podniebienno-gardłowym ważny jest również udział ścian bocznych gardła. U dzieci zazwyczaj występuje zwarcie tzw. podniebienno-adenoidalne, w którym trzeci migdał odgrywa istotną (uzupełniającą) rolę. Z wiekiem tworzy się zasadnicze zwarcie podniebienno-gardłowe, co jest wynikiem dodolnego wzrostu żuchwy i w jego następstwie – obniżenia się płaszczyzny podniebienia w stosunku do tylnej ściany gardła (Hortis-Dzierzbicka 2004). W warunkach prawidłowych, w pozycji spoczynkowej, podczas oddychania gardło górne i środkowe stanowią jedną jamę. Drożność ta konieczna jest również w momencie wymawiania głosek nosowych. Natomiast w fazie gardłowej połykania, przy ziewaniu oraz do wymawiania głosek ustnych konieczne jest całkowite oddzielenie jamy ustnej i gardła środkowego od jamy nosowej.
Jeśli w określonych sytuacjach podczas mowy nie może dojść do całkowitego oddzielenia jamy ustnej od jamy nosa, mówimy o niewydolności podniebienno- gardłowej. Jej podłożem mogą być nieprawidłowości neurologiczne, strukturalne bądź czynnościowe. Powietrze, które przy prawidłowym zwarciu podniebienno-gardłowym kierowane jest do jamy ustnej, przy niewydolności tego mechanizmu przechodzi do nosogardła i ucieka do jam nosa. Często...