0
2512
Rotacyzm, nazywany również „reraniem” to nic innego jak nieprawidłowe wymawianie głoski „r”. Jest ona jedną z częściej występujących wad wymowy nie tylko u dzieci, ale również u osób dorosłych. Co należy wiedzieć o rotacyzmie? Jak korygować rotacyzm?
Rotacyzm, czyli reranie
Rotacyzm (łac. Rhotacismusto) to zaliczana do dyslalii częsta wada wymowy polegająca na wadliwej artykulacji głoski R. Czasem bywa tak zaawansowany, że utrudnia komunikowanie się. R to głoska trudna, przedniojęzykowo-dziąsłowa, trudna do opanowania w początkowych latach życia. Głoska ta pojawia się w zasobie głosek dziecka dopiero około 4, a nawet czasem 6 roku życia. Początkowo wymawiana bywa jako i, l, a nawet u, d lub v. Jeśli z czasem wymawiana jest coraz bardziej poprawnie, jest to całkowita prawidłowość rozwojowa.
R jest wyjątkową głoską w języku polskim – jako jedyna głoska jest wymawiana z wibracją. W czasie wymawiania głoski R przednia część języka powinna dotykać wałka dziąsłowego za górnymi zębami i drgać. Drganie to trwa tylko chwilę, a koniuszek języka uderza o wałek dziąsłowy jeden lub dwa razy.
POLECAMY
Rodzaje rotacyzmu
Wyróżniane są trzy główne rodzaje rotacyzmu – substytucje, elizje oraz deformacje. Substytucje (inaczej pararotacyzm) polegają na zamianie głoski R na inną głoskę, najczęściej L, J lub Ł. Jest to całkowicie normalny etap rozwoju mowy i jeśli dziecko do 6 roku życia tak wymawia niektóre wyrazy, nie ma powodu do obaw. W przypadku elizji (mogirotacyzmu) głoska R jest opuszczana i najczęściej spotykana jest u najmłodszych dzieci. Deformacje, nazywane również rotacyzmem właściwym są najbardziej niepokojącym rodzajem rotacyzmu – polegają na zamianie drżącego R na inny, nienormatywny dźwięk. Może to być na przykład gardłowe lub francuskie R. W takiej sytuacji wibracja nie jest spowodowana dotykaniem wałka dziąsłowego za górnymi zębami, tylko np. odbywa się na tylnej ścianie gardła.1 Ten typ rotacyzmu często stanowi poważny problem logopedyczny, a terapia trwa długo i wymaga cierpliwości nie tylko od logopedy, ale również wytrwałości pacjenta.
Ponadto w rotacyzmach właściwych (deformacjach), które stanowią najobszerniejszą grupę, w zależności od miejsca realizacji wadliwego dźwięku można wyróżnić:
- Rotacyzm policzkowy (bucalny) – prąd powietrza kierowany jest w stronę policzków, wywołujących ich drgania
- Rotacyzm języczkowy (uvularny) – dochodzi do wibracji języczka będącego zakończeniem podniebienia miękkiego
- Rotacyzm wargowy (labialny) – drgania spowodowane są przez zbliżanie warg do górnych lub dolnych siekaczy
- Rotacyzm krtaniowy (laryngealny) – głoska R wymawiana jest w sposób krtaniowy
- Rotacyzm podniebienny – drgania występują po zbliżeniu tylnej części języka do podniebienia miękkiego
- Rotacyzm gardłowy (pharyngealny) – do drgań dochodzi między nasadą języka a tylną ścianą gardła
- Rotacyzm międzyzębowy (interdentalny) – w tym typie rotacyzmu czubek języka wsuwany jest między zęby2
W literaturze można spotkać się również z podziałem rotacyzmów ze względu na wrażenie słuchowe – wibracyjne, trące, zwarto-trące, kilkudźwiękowe oraz ze względu na sposób artykulacji – zwarte, szczelinowe i zwarto-szczelinowe.3
Przyczyny rotacyzmu u dzieci
Wśród najczęstszych przyczyn rotacyzmu u dzieci wymienia się:
- Niedostateczna sprawność ruchowa czubka języka
- Nieprawidłowa budowa anatomiczna języka,
- Wzmożone lub osłabione napięcie mięśniowe języka
- Zbyt krótkie wędzidełko językowe
- Obniżony poziom słuchu
- Opóźniony rozwój ruchowy i umysłowy
- Słaba zdolność dziecka do koncentrow...
